Ky artikull ju mëson se si të instalojme një sistem operativ kompjuteri në një kompjuter të ri, bosh. Ju mund ta bëni këtë në një kompjuter Windows duke përdorur një media të instalimit të Windows. Kompjuterët Mac të rinj do të vijnë gjithmonë me një sistem operativ të instaluar, por mund të riinstaloni sistemin operativ të paracaktuar të Mac-it tuaj duke përdorur veçorinë e rikuperimit të macOS.
Si te instalojme nje sistem operativ (Windows 10)
1. Krijoni një media instalimi të Windows.
Nëse porositni Windows 10 për një ndërtim të ri kompjuterit, ata mund t’ju dërgojnë një media instalimi te bashkuar. Nëse nuk keni një media instalimi të Windows, mund ta krijoni një të tillë. Do t’ju duhet një kompjuter me qasje në internet dhe një USB flash drive me hapesire 8 GB (rekomandohet 16 GB). Ju gjithashtu duhet të dini nëse kompjuteri ku dëshironi të instaloni Windows 10 ka arkitekturë 32-bit ose 64-bit. Do t’ju duhet gjithashtu të blini Windows për të marrë një çelës produkti. Kjo mund të bëhet para ose pas instalimit. Përdorni hapat e mëposhtëm për të krijuar një media instalimi të Windows:
- Fusni një disk USB me të paktën 8 GB hapësirë në çdo kompjuter me qasje në internet. Kjo do të fshijë çdo të dhënë ekzistuese në diskun USB, prandaj sigurohuni që të rezervoni të dhënat që dëshironi të ruani.
- Shkoni te https://www.microsoft.com/en-us/software-download/windows10 në një shfletues ueb.
- Klikoni Download Tool Now.
- Hapni skedarin “MediaCreationTool.exe” në shfletuesin tuaj të internetit ose në dosjen “Shkarkime”.
- Klikoni Prano.
- Zgjidhni “Krijo media instalimi (disk USB, DVD, skedar ISO) për një kompjuter tjetër” dhe klikoni Next.
- Zgjidhni gjuhën tuaj, versionin e Windows dhe arkitekturën e PC-së dhe klikoni Next.
- Zgjidhni “USB flash drive” dhe klikoni Next.
- Zgjidhni diskun tuaj USB dhe klikoni Next.
2. Bëni kopje rezervë të skedarëve tuaj (opsionale).
Nëse tashmë keni një instalim të Windows në kompjuterin tuaj, një instalim i ri i Windows mund të mbishkruajë skedarët tuaj. Bëni kopje rezervë të të dhënave që dëshironi të ruani përpara se të filloni një instalim të ri të Windows. Mund të rezervoni skedarët tuaj në OneDrive, Google Drive, Dropbox ose në një hard disk të jashtëm ose një fllesh drajv USB.
3. Fusni median e instalimit të Windows në kompjuterin ku dëshironi të instaloni Windows.
Mund të futni median e instalimit të Windows në çdo portë USB të lirë. Zakonisht ju mund ti gjeni portet USB mbrapa shtepizes suaj por ne disa prej tyre ata gjinden edhe perpara.
4. Ndizni kompjuterin.
Nëse kompjuteri është tashmë i ndezur, rinisni atë duke përdorur procedurat normale të rinisjes së sistemit operativ që është i instaluar në PC. Nëse nuk është ende i ndezur, shtypni butonin e ndezjes për ta ndezur.
5. Hyni tek Menyja kryesore
Shumica e kompjuterëve të rinj kanë një meny kryesore (Boot Menu) që mund të futni gjatë nisjes. Mënyra se si e futni është e ndryshme, në varësi të pllakës amë tuaj. Mënyra më e zakonshme për të hyrë në menunë Boot është të shtypni butonat F10, F11, F12, F2 ose Esc derisa kompjuteri juaj ndizet. Kjo menu Boot do të shfaqë një listë të disqeve nga mund të nisni.
Nëse jeni duke përdorur një kompjuter të vjetër që nuk ka një menu Boot, do t’ju duhet të futni BIOS-in gjatë nisjes. Butonat që shtypni për të hyrë në BIOS janë të ndryshëm nga një prodhues kompjuteri në tjetrin. Zakonisht do të thotë se cilat butona duhet të shtypni ndërsa kompjuteri juaj niset. Zakonisht duhet të shtypni F1 F2, F3, Esc ose Delete për të hyrë në BIOS. Ju mund të keni nevojë të jeni të shpejtë për këtë. Ju gjithashtu mund të rindizni kompjuterin tuaj në BIOS nga menyja e cilësimeve të Windows.
6. Zgjidhni diskun USB.
Ky është disku që ka median e instalimit të Windows. Kjo do të nisë kompjuterin nga media e instalimit të Windows. Pasi kompjuteri të nisë nga disku USB, shtypni çdo çelës për të nisur procesin e instalimit të Windows.
Nëse jeni brenda cilësimeve të BIOS-it. Gjeni opsionin që thotë “Boot”, “Boot order”, “Priorities” ose diçka të ngjashme. Ndryshoni rendin e nisjes në mënyrë që kompjuteri juaj të nisë fillimisht nga disku USB. Pastaj zgjidhni opsionin për të ruajtur dhe për të dalë. Kjo do të rifillojë kompjuterin tuaj nga disku USB.
7. Zgjidhni gjuhën tuaj, kohën dhe monedhën, si dhe hyrjen e tastierës dhe klikoni Next.
Përdorni menutë rënëse për të zgjedhur fillimisht gjuhën tuaj. Më pas zgjidhni shtetin ose rajonin tuaj dhe metodën e futjes së tastierës. Pastaj klikoni Next.
8. Kliko Instalo Tani.
Është butoni në qendër të ekranit i quajtur “Install Now“.
9. Futni çelësin e produktit të Windows dhe klikoni Next.
Nëse e keni blerë tashmë Windows, mund ta gjeni çelësin tuaj të licencës në emailin tuaj të konfirmimit. Nëse nuk keni blerë Windows, klikoni Nuk kam një çelës produkti. Do t’ju duhet të blini Windows dhe ta aktivizoni më vonë.
10. Zgjidhni cilin edicion të Windows dëshironi të instaloni dhe klikoni Next.
Nëse e keni blerë tashmë Windows, kontrolloni se cilin version të Windows keni blerë dhe sigurohuni që të klikoni versionin e duhur. Nëse nuk e keni blerë ende Windows, kontrolloni se cilin version dëshironi të instaloni. Versione të ndryshme të Windows kanë një çmim të ndryshëm.
Nëse nuk jeni të sigurt se cilin version të Windows të instaloni, Windows Home Edition është versioni më i zakonshëm i Windows.
11. Kliko kutinë e zgjedhjes pranë “Pranoj kushtet e licencës” dhe kliko Next.
Ju mund të lexoni kushtet e licencës në dritaren në qendër. Klikoni Next kur të jeni gati për të vazhduar dhe keni pranuar ato kushte.
12. Klikoni Custom: Install Windows only ose Upgrade: Install Windows and keep files, settings, and applications.
Nëse kompjuteri juaj tashmë ka një instalim Windows në të, klikoni Upgrade: Instalo Windows dhe ruani skedarët, cilësimet dhe aplikacionet. Nëse kompjuteri juaj nuk ka instalim Windows ose ju duhet të riinstaloni Windows, klikoni Custom: Install Windows only. Ju duhet ta kuptoni dallimin midis ketyre dy opsioneve perpara se te vazhdoni. Opsioni i dyte ju mundeson qe ta beni upgrade windowsin tuaj duke ruajtur fajllat, opsionet dhe aplikacionet tuaja.
13. Zgjidhni një disk ose ndarje në të cilën dëshironi të instaloni Windows dhe klikoni Delete.
Nëse keni disa hard disk ose një hard disk me shumë ndarje, zgjidhni ndarjen në të cilën dëshironi të instaloni Windows dhe klikoni Delete. Kini parasysh se kjo do të fshijë të gjitha të dhënat në disk. Sigurohuni që të keni rezervuar të gjitha të dhënat që dëshironi të ruani përpara se të vazhdoni. Kjo do të lërë diskun me hapësirë të pandarë.
14. Zgjidhni një disk me hapësirë të pacaktuar dhe klikoni Next.
Kjo do të fillojë instalimin e Windows në diskun që keni zgjedhur. Sasia e kohës që duhet per tu instaluar do të varet nga hardueri i kompjuterit tuaj.
15. Hiqni USB disk-un dhe rinisni kompjuterin tuaj.
Pasi të përfundojë instalimi i Windows, kompjuteri juaj do të riniset automatikisht. Hiqni USB flash drive në mënyrë që të mos përpiqet të niset përsëri nga flash drive. Herën e parë që Windows niset, do t’ju duhet të kaloni procesin e konfigurimit. Me poshte e keni procesin qe ju duhet te kaloni per ta konfiguruar windowsin e ri.
Konfigurimi i Windows 10
1. Verifiko rajonin dhe llojin e tastierës.
Kur Windows të riniset, do t’ju kërkojë të verifikoni të dhënat e rajonit dhe të tastierës. Nëse këto janë të sakta, klikoni Yes në këndin e poshtëm djathtas. Përndryshe, zgjidhni rajonin e duhur dhe hyrjen e tastierës.
Do të keni gjithashtu mundësinë për të zgjedhur një hyrje tjetër të tastierës. Nëse dëshironi të zgjidhni një hyrje tjetër të tastierës, klikoni Add Input dhe zgjidhni një hyrje tjetër. Përndryshe, klikoni Skip.
2. Lidhu me rrjetin tënd me valë(Wireless).
Zgjidhni rrjetin tuaj pa tel dhe klikoni Connect. Pastaj shkruani fjalëkalimin tuaj te wifi-s dhe klikoni Next.
Nëse keni një lidhje interneti me tela, sigurohuni që të jeni lidhur me modemin tuaj nëpërmjet një kablloje Ethernet. Windows do të zbulojë automatikisht lidhjen tuaj me tel.
3. Zgjidhni Set up for personal use dhe klikoni Next.
Ky opsion ju lejon të identifikoheni me një llogari të Microsoft dhe të përdorni kompjuterin tuaj për përdorim personal.
Nëse po e vendosni kompjuterin tuaj për një biznes ose organizatë, zgjidhni Set up for an organization dhe kliko Next. Ju mund të keni nevojë për ndihmësin e departamentit tuaj të IT-së në mënyrë që të konfiguroni Windows me një email të kompanisë.
4. Kyquni në Windows.
Nëse tashmë keni një llogari të Microsoft, mund të identifikoheni me llogarinë tuaj Microsoft për të importuar licencën dixhitale nga një kompjuter i mëparshëm Windows. Futni adresën e emailit, numrin e telefonit ose numrin e Skype dhe fjalëkalimin për t’u identifikuar në llogarinë tuaj të Microsoft.
Nëse nuk keni një llogari të Microsoft, klikoni Create account dhe ndiqni udhëzimet për të krijuar një llogari të re Microsoft.
Përndryshe, mund të klikoni “Offline account” në këndin e poshtëm djathtas për të krijuar një llogari të re përdoruesi lokal për Windows që nuk ka një llogari të Microsoft të lidhur me të.
5. Klikoni Accept për të konfiguruar Cortana-n.
Cortana është asistenti zanor i integruar për Windows. Nëse dëshironi të konfiguroni Cortana, klikoni Accept dhe ndiqni udhëzimet. Nëse nuk dëshironi ta bëni atë tani, klikoni Decline.
6. Klikoni YES dhe ndiqni udhëzimet për të konfiguruar afatin kohor të Windows.
Kjo veçori ju lejon të vazhdoni atë që po bëni në pajisjet e tjera Windows. Nëse dëshironi të konfiguroni këtë veçori, klikoni Yes dhe ndiqni udhëzimet. Nëse nuk dëshironi ta konfiguroni këtë veçori, klikoni No për të kaluar në hapin tjetër.
7. Zgjidhni cilësimet tuaja të privatësisë dhe klikoni Accept.
Si parazgjedhje, Windows aktivizon gjurmimin e vendndodhjes GPS, njohjen e të folurit, diagnostikimin, gjetjen e pajisjes sime, bojën dhe shkrimin për të ndihmuar Microsoft-in të përmirësojë njohjen e gjuhës dhe reklamat përkatëse. Klikoni çelësin e ndërrimit për të çaktivizuar ndonjë nga këto veçori që nuk dëshironi të përdorni. Pastaj klikoni Accept. Windows do të bëjë pak më shumë konfigurim dhe më pas do të hapë desktopin tuaj.
Si te instalojme nje sistem operativ (MacOS)
1. Bëni kopje rezervë të skedarëve tuaj.
Rekomandohet të bëni kopje rezervë të të gjithë skedarëve dhe të dhënave që dëshironi të ruani përpara se të instaloni ose riinstaloni macOS në një Mac. Mund të rezervoni të dhënat tuaja në iCloud, Google Drive, Dropbox ose në një hard disk të jashtëm ose një disk USB.
2. Rinisni Mac-in tuaj.
Për të rifilluar Mac-in tuaj, klikoni ikonën Apple në këndin e sipërm djathtas dhe klikoni Restart.
- Nëse Mac-i juaj tashmë është i fikur, thjesht shtypni butonin e energjisë për ta ndezur.
- Do t’ju duhet qasje në internet për të riinstaluar macOS në Mac tuaj.
3. Shtypni dhe mbani menjëherë ⌘ Command+R.
Ju do të duhet të filloni ta bëni këtë përpara se të luhet zëri i fillimit të Mac. Vazhdoni t’i mbani këta butona derisa të shfaqet ekrani i rikuperimit të Mac.
4. Lidhu me rrjetin tënd Wifi (pa tela).
Për t’u lidhur me rrjetin tuaj pa tel, klikoni ikonën me një pikë dhe tre vija të harkuara në këndin e sipërm djathtas. Klikoni në rrjetin tuaj pa tel (WiFi). Pastaj shkruani fjalëkalimin tuaj te wifi-s dhe klikoni Join.
Nëse jeni duke përdorur një lidhje me tela, sigurohuni që jeni lidhur me modemin tuaj duke përdorur një kabllo Ethernet.
5. Riformatoni hard diskun (opsionale).
Në varësi të nevojave tuaja, mund të dëshironi të fshini plotësisht hard diskun me macOS në të dhe të filloni me një instalim të ri. Pasi të fshihet hard disku, nuk mund t’i rikuperoni të dhënat në të. Sigurohuni që të bëni kopje rezervë të të dhënave që dëshironi të ruani përpara se të fshini hard diskun tuaj. Nëse nuk dëshironi të fshini hard diskun tuaj, kaloni këtë hap për të riinstaluar macOS me të gjitha të dhënat tuaja të pranishme në disk. Përdorni hapat e mëposhtëm për të riformatuar hard diskun:
- Klikoni Disk Utility dhe klikoni Next.
- Klikoni hard diskun që dëshironi të fshini në panelin në të djathtë. Sigurohuni që është disku i duhur.
- Klikoni “Delete” në krye.
- Shkruani një emër të ri për diskun (opsionale).
- Zgjidhni “Mac OS Extended (Journaled)” ose “APFS” si format.
- Klikoni Delete.
- Mbyllni dritaren e Disk Utility.
6. Zgjidhni Reinstall macOS dhe klikoni Continue.
Kjo do të fillojë procesin e riinstalimit të macOS.
7. Klikoni Continue.
Është ikona me shigjetën në qendër të poshtme të ekranit.
8. Pranoni kushtet dhe marrëveshjen e licencës.
Për të rënë dakord me kushtet dhe marrëveshjen e licencës, lexoni tekstin dhe klikoni Agree në fund. Pastaj klikoni Agree sërish në alarmin që shfaqet.
9. Zgjidhni hard diskun ku dëshironi të instaloni macOS dhe klikoni Install.
Kjo do të fillojë procesin e instalimit të macOS në hard disk. Ky proces mund të zgjasë pak në varësi të harduerit të Mac-it tuaj dhe shpejtësisë së lidhjes suaj të internetit. Mac-i juaj do të riniset kur të përfundojë. Ndjekni hapat ne vazhdim per ta konfiguruar MacOS-in tuaj.
Konfigurimi i MacOS
1. Zgjidhni vendin tuaj dhe klikoni Continue.
Përdorni menunë për të zgjedhur gjuhën tuaj dhe klikoni Continue në fund të ekranit.
2. Kyquni në Wi-Fi tuaj.
Për t’u identifikuar në Wi-Fi, zgjidhni rrjetin tuaj me valë dhe futni fjalëkalimin tuaj. Pastaj klikoni Continue në fund të ekranit.
3. Klikoni Continue.
Ky ekran shpjegon pak për privatësinë dhe të dhënat. Mund ta lexoni tekstin për të mësuar më shumë ose të klikoni Continue për të kaluar në hapin tjetër.
4. Zgjidhni një metodë për transferimin e të dhënave në Mac tuaj dhe klikoni Continue.
Nëse keni të dhëna të rëndësishme që dëshironi t’i transferoni në Mac-in tuaj në një tjetër Mac ose Time Machine prapa, ose një PC me Windows, zgjidhni opsionin e duhur dhe klikoni Continue. Përndryshe, zgjidhni “Don’t transfer any information now” dhe klikoni Continue.
5. Kyquni me Apple ID tuaj.
Për t’u identifikuar me Apple ID tuaj, shkruani adresën e emailit të lidhur me Apple ID tuaj dhe klikoni Continue. Pastaj shkruani fjalëkalimin tuaj dhe klikoni Continue.
- Nëse nuk keni një Apple ID, mund të klikoni Krijo ID të re të Apple dhe ndiqni udhëzimet për të krijuar një ID të re Apple.
- Përndryshe, mund të klikoni Set up later dhe më pas kliko Skip për ta kapërcyer këtë hap tani për tani.
6. Pajtohuni me termat dhe kushtet.
Për të rënë dakord me termat dhe kushtet, lexoni tekstin në faqe dhe klikoni Agree në fund. Pastaj klikoni Agree sërish në dritaren që shfaqet.
7. Krijo një llogari të re përdoruesi.
Do t’ju duhet të krijoni një llogari përdoruesi në mënyrë që të identifikoheni në Mac-in tuaj. Përdorni hapat e mëposhtëm për të krijuar një llogari të re përdoruesi.
- Shkruani emrin tuaj të plotë në dy shiritat e parë në krye.
- Futni emrin e llogarisë tuaj të përdoruesit.
- Futni fjalëkalimin tuaj në dy shiritat e ardhshëm.
- Futni një këshillë për fjalëkalimin tuaj.
- Klikoni Continue.
8. Konfirmoni konfigurimin tuaj dhe klikoni Continue.
Kontrolloni informacionin në ekranin e konfigurimit Express për t’u siguruar që tingëllon mirë dhe klikoni Continue për të kaluar në hapin tjetër.
Nëse dëshironi të bëni një konfigurim të personalizuar, klikoni Custom setup në fund të ekranit.
9. Vendosni nëse doni të ndani analitikën tuaj me zhvilluesit e aplikacioneve dhe klikoni Continue.
Nëse dëshironi të ndani analitikën tuaj me zhvilluesit e aplikacioneve për t’i ndihmuar ata të përmirësojnë produktet e tyre, klikoni kutinë e zgjedhjes pranë “Share crash and usage data with app developers“. Nëse dëshironi të mbroni privatësinë tuaj, lëreni bosh kutinë e zgjedhjes. Klikoni Continue për të kaluar në hapin tjetër.
10. Konfiguro cilësimet e kohës para ekranit (opsionale).
Cilësimet tuaja të kohës para ekranit ju lejojnë të vendosni kufizime në kohën kur përdoruesit e kompjuterit lejohen të përdorin kompjuterin, të konfigurojnë kufizime për përmbajtjen dhe të marrin raporte përdorimi. Nëse dëshironi të konfiguroni këto veçori, klikoni në opsionet në ekran dhe ndiqni udhëzimet për të konfiguruar cilësimet e kohës para ekranit. Klikoni Continue kur të jeni gati për të kaluar në hapin tjetër.
11. Aktivizo Siri-n.
Siri është asistenti zanor i Apple. Nëse dëshironi të konfiguroni Siri, klikoni kutinë e zgjedhjes pranë “Enable Ask Siri” dhe kliko Continue.
12. Ndihmoni në përmirësimin e Siri (opsionale).
Nëse keni regjistrime audio që mund t’i përdorni për të ndihmuar në përmirësimin e Siri, zgjidhni opsionin që thotë “Share audio recordings”. Përndryshe, klikoni opsionin që thotë “Not Now”. Klikoni Continue për të kaluar në hapin tjetër.
13. Zgjidhni një pamje dhe klikoni Continue.
Klikoni një nga tre opsionet për të zgjedhur një pamje. Pastaj klikoni Continue për të kaluar në hapin tjetër. MacOS do të marrë disa minuta për t’u konfiguruar dhe më pas do të identifikoheni në Mac-in tuaj.
